Quản lý đội tàu đánh bắt xa bờ theo dự án MOVIMAR
Hiện nay công tác quản lý đội tàu đánh bắt xa bờ đang được hỗ trợ trong khuôn khổ dự án MOVIMAR đã được chính phủ Việt Nam và Pháp ký kết dựa trên nguồn vốn ODA của Pháp với tổng giá trị 13,9 triệu Euro thực hiện trong ba năm 2011-2013. Theo Dự án MOVIMAR thì hệ thống thiết bị trên tàu ngư dân và trạm bờ được trang bị như sau:
Tàu của ngư dân: Máy thông tin liên lạc sóng HF tầm xa có tích hợp thiết bị định vị vệ tinh GPS.
Thiết bị phát là thiết bị ghép nối GPS với máy HF để máy HF truyền dữ liệu tọađộ và thời gian của GPS từ tàu về trạm bờ. Trạm bờ nhận tín hiệu GPS qua máy thu – phát HF, tách lấy tín hiệu để chuyển vào máy tính, tích hợp vào GIS. Trung tâm Thu phát định vị vệ tinh CLS (thuộc Cơ quan Hàng không Vũ trụ Quốc gia Pháp) sẽ cung cấp thiết bị lắp trên tàu ngư dân.
Trạm bờ: Trang bị máy tính đã có bản đồ số (GIS), máy in, máy HF tầm xa và thiết bị thu tín hiệu định vị. Nhiệm vụ của thiết bị thu tín hiệu từ máy HF chuyển đổi thành tín hiệu số, xử lý và chọn lọc số liệu trước khi đưa sang máy tính để hiển thị ví trí tàu.
Tuy nhiên, trong thực tế để giám sát hành trình tàu cá và các phương tiện giao thông trên biển tồn tại nhiều hệ thống công nghệ khác nhau trong đó cần kể đến hai hệ thống chính. Hệ thống Argos dựa trên các vệ tinh quỹ đạo cực NOAA, METOP và ARGOS-3 và hệ thống Skywave dựa trên hệ thống vệ tinh viễn thông Inmarsat. Trong bài báo này tác giả giới thiệu hệ thống giám sát các phương tiện giao thông trên biển nói chung và tàu cá nói riêng dựa trên công nghệ của hãng Skywave Canada.
Giám sát hành trình tàu cá dựa trên mạng vệ tinh Inmarsat
Sơ đồ tổng thể hệ thống giám sát hành trình tàu cá dựa trên mạng vệ tinh Inmarsat được trình bày trên hình 1.
Hình 1. Sơ đồ công nghệ giám sát tàu cá dựa trên mạng vệ tinh Inmarsat
Nguyên lý hoạt động của hệ thống như trình bày trên hình 1 cho thấy hệ thống được cấu thành bởi 3 hợp phần chính: thiết bị đầu cuối DMR-800, mạng thông tin vệ tinh SkyWave và bộ phận phân tích dữ liệu của khách hàng kết nối với cơ sở dữ liệu của SkyWave thông qua mạng Internet. Sau khi DMR-800 được lắp trên tàu ở vị trí cao nhất nhằm tránh những cản trở có thể về tầm nhìn, tùy theo chương trình đã được cài đặt trong DMR-800 mà chế độ giám sát được xác lập. Thông thường thiết bị ở trong ba trạng thái: khởi động, chuyển động và dừng. Chương trình giám sát thực hiện theo thuật toán sau:
– Khi khởi động (nguồn được cấp cho DMR-800) thiết bị gửi thông báo Poll 0 về trung tâm giám sát
– Khi bắt được tín hiệu GPS, thiết bị xác định trạng thái đang chuyển động hoặc dừng
– Khi thiết bị chuyển dịch quá 100 m, tin nhắn bắt đầu di chuyển được phát ra
– Khi chuyển động, cứ 15 phút gửi tin nhắn về trung tâm và mỗi 2 phút lưu một tin nhắn vào bộ nhớ trong data log.
– Nếu thiết bị di chuyển với vận tốc 5 km/h trong vòng 2 phút, gửi tin nhắn dừng chuyển động
– Khi ở trạng thái dừng chuyển động gửi báo cáo trạng thái 6 tiếng một lần
Các ngưỡng giá trị như tần suất gửi tin nhắn 15 phút một lần có thể được thay đổi thông qua liên kết vệ tinh viễn thông. Tin nhắn do thiết bị gửi sẽ được vệ tinh Inmarsats thu thập và chuyển về trạm thu mặt đất LES và từ đó thông qua hệ thống internet sẽ đến được máy chủ của trung tâm giám sát. Dựa trên vị trí kinh vĩ của thiết bị vị trí của tàu cá sẽ được hiển thị trong thời gian thực cùng các thông tin kèm theo. Bản đồ không gian vùng biển Đông cùng với các thông tin dự báo thời tiết các vùng biển sẽ được cập nhật liên tục giúp cho trung tâm giám sát có thể cảnh báo kịp thời cho ngư dân trong trường hợp có bão lớn xảy ra.
Thiết bị đầu cuối DMR-800 như trên hình 2 được đóng kín trong hộp có thể chịu được mưa nắng. Cáp kết nối gồm 10 chân có thể ở bên sườn hoặc bên dưới đáy thiết bị tùy theo yêu cầu.
Hình 2. Thiết bị đầu cuối DMR-800
Thiết bị DMR-800 có các thuộc tính kỹ thuật ưu việt như sau:
– Có các cổng vào ra số và tương tự cho phép kết nối với các thiết bị bên ngoài
– Có khả năng xử lý dữ liệu nội tại (on-board)
– Tiêu thụ điện năng thấp phù hợp cho việc dùng pin hoặc năng lượng mặt trời
– Tích hợp với anten nhiều hướng
– Tích hợp với cảm biến GPS
– Có cổng RS-232
– Có khả năng lập trình linh hoạt
– Bộ nhớ lưu dữ liệu data log
– Làm việc trong dải nhiệt rộng
– Đóng hộp chắc chắn
– Kích thước nhỏ gọn, trọng lượng thấp.
Thiết bị MoviText: Cùng với DMR-800 có thể kết nối thêm một thiết bị khác nữa là MoviText. Thiết bị này cho phép thực hiện liên lạc hai chiều giữa tàu cá và trung tâm điều khiển với giá cước hợp lý. Trên hình 3 là thiết bị MoviText.
Hình 3. Thiết bị tùy chọn MoviText
Thông thường để giám sát thì chỉ cần thiết bị DMR-800D là đủ. Tuy nhiên, nếu như vậy sự trao đổi thông tin hai chiều giữa tàu cá và trung tâm không thực hiện được. Với thiết bị MoviText việc trao đổi thông tin giữa tàu cá được thực hiện dễ dàng và với giá cước hợp lý vì bằng những tin nhắn được mã hóa trước việc sử dụng vệ tinh Inmarsat để truyền tin sẽ diễn ra nhanh chóng, bất kỳ ở đâu và với giá cước vô cùng thấp.
Trong bối cảnh tình hình an ninh biển Đông ngày càng phức tạp thì chỉ giám sát hành trình các tàu cá không là chưa đủ mà cần có trao đổi thông tin hai chiều dưới dạng các tin nhắn và như vậy việc giám sát và quản lý các tàu cá sẽ được thực hiện đầy đủ đúng nghĩa của nó. Trong dự án MOVIMAR, việc giám sát tàu cá chỉ được thực hiện thông qua ba trung tâm chính. Với công nghệ của hãng SkyWave, mỗi cơ quan quản lý của mỗi tỉnh ven biển đều có thể giám sát các tàu cá trong phạm vi quản lý của mình. Các tỉnh chỉ phải bỏ một số tiền rất ít ỏi bằng mua một máy tính để bàn là có thể chủ động thực hiện công tác gián sát.
Hiện nay, cả nước có tất cả 22061 tàu cá đánh bắt xa bờ, trong khuôn khổ dự án MOVIMAR chỉ có 3000 tàu được lắp đặt thiết bị giám sát kết nối vệ tinh. Như vậy còn gần 20000 tàu cá chưa được lắp thiết bị. Nhằm bảo đảm an toàn cho các ngư dân đánh bắt cá xa bờ được thực hiện càng sớm càng tốt, thiết nghĩ công tác trang bị thiết bị kết nối vệ tinh giám sát tàu cá nên được mở rộng cho các doanh nghiệp và được thực hiện song song với dự án MOVIMAR.
Trong Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2020 một trong các quan điểm được trình bày rất rõ là “Nâng cao năng lực quản lý nhà nước về thủy sản trên cơ sở tiếp cận khoa học về quản lý tổng hợp nghề cá có sự tham gia của cộng đồng”. Về mặt khoa học kỹ thuật chiến lược nêu rõ cần “Hiện đại hóa công tác quản lý nghề cá trên biển, đặc biệt sớm hoàn thiện hệ thống thông tin tàu cá nhằm chủ động cảnh báo, kịp thời ứng phó với các tai nạn, rủi ro trên biển, cứu hộ cứu nạn” và “Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất vỏ tàu, máy tàu, ngư cụ, thiết bị thông tin, các công cụ, thiết bị phục vụ nuôi trồng, chế biến và dịch vụ nghề cá”.
Như vậy rõ ràng việc tham gia của các doanh nghiệp tư nhân vào lĩnh vực giám sát tàu cá là cần thiết và chúng ta cần từng bước tiến lên làm chủ công nghệ này và hoàn toàn chủ động trong việc lắp đặt và khai thác các thiết bị với nguồn lực trong nước. Công nghệ giám sát tàu cá của hãng SkyWave được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng trong đó phải kể đến Úc, Indonesia và Ireland. Hiện nay hãng SkyWave đã có mặt ở Việt Nam do vậy việc ứng dụng các công nghệ này sẽ rất thuận tiện.
